Ken je het gevoel van onrust en irritatie als dat wat je voor ogen hebt niet (snel genoeg) lukt en je even niet weet hoe verder? Waren je doelen en ambities te hoog, heb je je eigen competenties schromelijk overschat? Lees hier hoe je hier weer uit komt, zodat je uit de stress en uit je tunnelvisie komt.

Doelen versus stress

Doelen stellen vanuit groeiambities. Het hoort bij onze Westerse samenleving. Persoonlijk ambities en bedrijfsambities gaan daarbij vaak hand in hand. Tegelijk roept het hebben van ambities regelmatig gevoelens van onrust en stress op en dat veroorzaakt lijden. Dan raakt de werk- privébalans in de knel, ontstaat hyperfocus (waardoor je belangrijke informatie mist) en wordt je geplaagd door onzekerheid en irritatie. Volgens de Dalai Lama (Het boek van vreugde 2016) zijn stress en onrust het gevolg van te hoge verwachtingen en ambities. Vervolgens lukt het niet deze ambities te verwezenlijken en ervaren we frustratie. Het begint al met een ik-gerichte houding: ik wil dit, ik wil dat. Vaak schatten we onze eigen competenties of de objectieve werkelijkheid niet al te reëel in. Boeddhisten leren ons juist om het willen en verlangen los te laten.

Wens versus nu

Ambities hebben is op zichzelf  geen bron van stress, in mijn ogen. Het geeft ons energie om te groeien en ontwikkelen. Waar we last van hebben is de discrepantie tussen de ambities en de huidige situatie. Stress wordt veroorzaakt doordat we de huidige werkelijkheid waarin deze doelen nog niet gerealiseerd zijn, niet accepteren zoals zij is. Niet de ambitie zelf nekt ons, maar de beklemmende onzekerheid of we deze zullen bereiken. De twijfel of we nog wel het juiste doen. Evenals het gevoel van persoonlijk falen bij het uitblijven van succes. Dit roept stress op.

Wat is stress?

Stress is van oudsher een natuurlijke reactie op reëel gevaar. De versnelde bloedtoevoer van onze organen naar onze spieren vergroot onze overlevingskans door te kunnen vechten of vluchten. Bizar is dat deze stress respons in onze hectische samenleving vrijwel permanent geactiveerd wordt, terwijl de gevaren waarvoor dit systeem gebouwd nauwelijks aan de orde zijn.

Van bedreigingsstress naar uitdagingsstress

Dr. Elissa Epel en moleculair bioloog en nobelprijs winnares dr. Elizabeth Blackborn, stellen vast dat onder constante stress onze telomeren – de beschermende omhulsels van ons DNA, die onze cellen beschermen tegen ziekte en veroudering- een slijtageslag ondergaan. Zij ontdekten echter dat niet de stress zelf, maar onze reactie op stress, en de algemene denkpatronen die we daarover hebben, doorslaggevend zijn voor de aantasting van onze telomeren. Epel en Blackborn sporen ons aan om dreigingsstress actief om te buigen naar uitdagingsstress door andere gedachten te vormen over de situatie en anders te handelen.

Hoe dan?

Eén van onze belangrijkste neigingen is om in stresssituaties onze verbinding met anderen te verliezen. We zijn geneigd onszelf met ons probleem te isoleren van de omgeving of er hooguit eenzijdig contact over te maken (klagen over tegenvallende resultaten). We ergeren ons aan het gebrek aan competentie in onszelf of bij anderen om tot oplossingen te komen en onze doelen te bereiken of we blijven met onze gedachten in rondjes draaien over hoe nu verder.

De kracht van compassie

In ‘Het boek van vreugde’, bevelen Desmund Tutu en de Dalai Lama nadrukkelijk aan de tegenovergestelde weg te bewandelen. Namelijk ons weer onderdeel voelen van die 7 miljard mensen op aarde die ieder bekend zijn met lijden. Je verplaatst je onrust over je eigen situatie naar compassie voor al die mensen die met hetzelfde worstelen als jij, of meer dan dat.

Probeer het uit

Verplaats je gedachten actief naar al die mensen die, net als jij, dromen hebben, die iets willen neerzetten en bereiken. Al die mensen die op de weg er naartoe soms het spoor bijster zijn en de moed verliezen. Vaak is het makkelijker compassie met hen te voelen, dan met jezelf. Ervaar je respect voor hun strubbelingen, hun niet weten en de energie van hun verlangen iets te bereiken?

Te abstract? Begin dan jouw context te plakken op een dierbare. Hoe zou je die nu benaderen? Vast met meer compassie en vertrouwen in mogelijkheden dan je naar jezelf toont. Dat maakt je hart lichter.

Extra zetje nodig via de westerse ingang? NLP expert Lucas Derks beveelt in zijn boek ‘Sociale denkpatronen’ (2005) aan om al die mensen die worstelen met een vergelijkbaar stresserend probleem letterlijk als supporters achter je te plaatsen. Dus vraag je af: hoeveel mensen (in de geschiedenis van de mensheid) hebben gekampt met het probleem sterk gelijkend op waar ik nu mee kamp? Je komt dan (afhankelijk hoe specifiek je bent), al snel op een handvol supporters uit tot enkele voetbalstadia vol. Plaatst die groep eens achter je, compleet met spandoeken en bemoedigende woorden. Als dat geen verbinding en moed geeft!

 

Jolien helpt leiders vanuit een scherpe intuïtie de juiste beslissingen te nemen voor morgen. Zij is een ervaren coach, trainer en spreker en directeur van Kernzaken. Daarnaast is zij docent en executive coach op Business University Nyenrode.